اگر کسی به جراحی نیاز داشته باشد، باید قبل و بعد از عمل برای آزمایش خون و تصویرسازی ذهنی آماده باشد. آزمایشها قبل از عمل به دلایل متعددی انجام میشوند: برای تعیین اینکه آیا واقعاً به جراحی نیاز وجود دارد برای اطمینان از اینکه فرد به اندازه کافی سالم هست که بتواند جراحی را تحمل کند و برای بررسی اینکه آیا مشکلات پیشبینی نشدهای وجود دارد یا خیر. این آزمایشها قبل از اقدام به جراحی انجام میشوند اما در این مقاله سایت پاتولوژی شاپ ما به آزمایش پاتولوژی بعد از عمل خواهیم پرداخت. برای اطلاع از ماهیت و دلایل انجام این آزمایشها و بدست آوردن یک ویژن مناسب تا انتها همراه ما باشید.
آزمایش پاتولوژی بعد از عمل
آزمایش پاتولوژی بعد از عمل (Post-operative pathology) بخشی حیاتی از فرآیند درمان در پزشکی مدرن است که به بررسی بافتهای خارجشده از بدن طی جراحی میپردازد. این آزمایش توسط متخصص آسیبشناسی (پاتولوژیست) انجام میشود و هدف آن، بررسی دقیق بافتها یا تودههای برداشتهشده از بدن برای تشخیص نوع، ماهیت و گسترش بیماری است. این بررسی میتواند شامل سلولهای خوشخیم، بدخیم، عفونی، التهابی یا غیرطبیعی باشد.
فرایند پاتولوژی شامل آمادهسازی بافت، رنگآمیزی، تهیه لام، مشاهده میکروسکوپی و در صورت لزوم، آزمایشهای تخصصیتر مانند ایمونوهیستوشیمی یا بررسیهای ژنتیکی است. این تحلیلها به پزشکان کمک میکند تا اطلاعاتی حیاتی درباره ماهیت بیماری، احتمال عود، میزان تهاجم و برنامه درمانی بهینه به دست آورند.
آزمایش پاتولوژی بعد از عمل یکی از مراحل حیاتی در روند تشخیص و درمان بیماریهاست که پس از جراحی، با بررسی نمونههای برداشتهشده از بدن بیمار، اطلاعات دقیقی درباره ماهیت بیماری فراهم میکند. این بررسیها توسط متخصصان پاتولوژی (آسیبشناسی) در آزمایشگاه انجام میشود و هدف آن تحلیل بافتها، سلولها و گاهی مایعات بدن است تا تشخیص نهایی بیماری، میزان پیشرفت آن یا احتمال وجود بیماریهای پنهان مشخص شود.
در بسیاری از موارد، عمل جراحی به منظور برداشتن تودهها، ضایعات یا بافتهای مشکوک انجام میشود و تنها راه تشخیص قطعی خوشخیم یا بدخیم بودن آنها، ارسال نمونه به آزمایشگاه پاتولوژی است. این مرحله میتواند نقش تعیینکنندهای در تصمیمگیری پزشک برای ادامه روند درمانی داشته باشد.
◁◁ مطالب مرتبط: تجهیزات پاتولوژی
جزئیات مهم در آزمایش پاتولوژی بعد از عمل
ابتدا اجازه بدهید رئوس مطالب مهم را تیتروار ارائه دهیم
جمعآوری بافت
نمونههای بافتی در حین جراحی یا از طریق بیوپسی به دست میآیند. این نمونهها ممکن است از قسمتهای مختلف بدن، بسته به دلیل جراحی یا بیوپسی، گرفته شوند.
آمادهسازی و معاینه
نمونه بافت توسط پاتولوژیست پردازش میشود که ممکن است آن را زیر میکروسکوپ یا با سایر آزمایشهای آزمایشگاهی بررسی کند. معاینه کلی شامل بررسی فیزیکی بافت با چشم غیرمسلح است، در حالی که معاینه میکروسکوپی شامل استفاده از میکروسکوپ برای مشاهده بافت با بزرگنمایی است.
گزارش پاتولوژی
پاتولوژیست گزارشی تهیه میکند که شامل شرح بافت، هرگونه ناهنجاری یافت شده و تشخیص بر اساس یافتهها است.
انواع آزمایشهای پاتولوژی
- پاتولوژی جراحی: این شامل بررسی بافت برداشته شده در حین جراحی است.
- تشخیص مولکولی: این شامل تجزیه و تحلیل مواد ژنتیکی (DNA یا RNA) یا پروتئینهای موجود در بافت است.
اهمیت پاتولوژی بعد از عمل
- تشخیص: آزمایشهای پاتولوژی به تأیید یا رد برخی تشخیصها، به ویژه برای بیماریهایی مانند سرطان، کمک میکنند.
- مرحلهبندی: آسیبشناسی میتواند به تعیین مرحله سرطان کمک کند که برای برنامهریزی درمان مهم است.
- تصمیمات درمانی: گزارش پاتولوژی، تصمیمات درمانی مانند جراحی، شیمیدرمانی یا پرتودرمانی را مشخص میکند.
نمونههایی از آزمایشهای پاتولوژی بعد از عمل
- بیوپسی: برای گرفتن نمونهای از بافت برای بررسی میکروسکوپی.
- نمونههای جراحی: برای بررسی بافت برداشته شده در حین جراحی.
- آزمایش مولکولی: برای تجزیه و تحلیل مواد ژنتیکی یا بیان پروتئین در بافت.
آسیبشناسی جراحی
بر مبنای روند پزشکی مراکز معتبری مثل جانز هاپکینز آسیبشناسی جراحی شامل بررسی فیزیکی بافت با چشم غیرمسلح است. همچنین شامل بررسی بافت زیر میکروسکوپ نیز میشود. روشهای جدید بررسی نمونههای بافت و سلول شامل تشخیص مولکولی (آنالیز DNA/RNA) است. این شامل تجزیه و تحلیل مواد ژنتیکی و مولکولهای پروتئین در خون و بافتها میشود.
گزارش پاتولوژی پس از جراحی معمولاً به فرد اطلاعاتی شامل شرح کلی (توصیف بصری نمونه با چشم غیرمسلح)، شرح میکروسکوپی و تشخیص نهایی، نظرات پاتولوژیست و در موارد خاص تشخیص قطعی سرطان را ارائه میدهد.
چرا آزمایش پاتولوژی بعد از عمل انجام میشود؟
آزمایش پاتولوژی بعد از عمل دلایل متعددی دارد که همگی در راستای تشخیص دقیق و انتخاب مسیر درمانی مناسب برای بیمار هستند. برخی از دلایل اصلی انجام این آزمایش عبارتاند از:
تشخیص نهایی
نمونههای بافتی میتوانند تفاوت بین بیماری خوشخیم و بدخیم را مشخص کنند.
تعیین مرزهای جراحی
مشخص میشود که آیا بافت بیمار بهطور کامل برداشته شده یا خیر.
بررسی نوع سلولها
برای تعیین نوع دقیق تومور، عفونت یا التهاب موجود.
کمک به برنامهریزی درمان بعدی
در صورتی که بیماری بدخیم باشد، نتایج پاتولوژی مشخص میکند که آیا نیاز به شیمیدرمانی، پرتودرمانی یا جراحی مجدد هست یا خیر.
اطمینان از تشخیص اولیه
در برخی موارد، تشخیص اولیه بر اساس تصویربرداری یا علائم بالینی بوده و نیاز به تأیید بافتشناسی دارد.
چه نوع نمونههایی به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده میشوند؟
نمونههایی که به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده میشوند بسته به نوع جراحی و محل آن در بدن متفاوتاند. اما بهطور کلی، موارد زیر در آزمایشگاه بررسی میشوند:
تودهها یا ضایعات
از جمله تومورها، کیستها یا هر بافت غیرعادی برداشتهشده.
بافتهای داخلی
مانند نمونههایی از روده، معده، رحم، پروستات، ریه، کبد و غیره.
اعضای کامل
در مواردی مانند برداشتن کامل کیسه صفرا یا آپاندیس.
لوزه یا غدد لنفاوی
برای بررسی عفونت مزمن، هایپرپلازی یا احتمال لنفوم.
نمونههای بیوپسی
تکههای کوچکی از بافت که با سوزن یا در حین عمل برداشته شدهاند.
پس از برداشت، این نمونهها در محلولهای محافظ قرار گرفته سپس توسط آسیبشناس برش داده شده و زیر میکروسکوپ تحلیل میشوند.
چه مدت طول میکشد تا جواب پاتولوژی بیاید؟
زمان پاسخدهی آزمایش پاتولوژی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله نوع نمونه، پیچیدگی مورد و امکانات آزمایشگاه. اما بهطور میانگین:
نمونههای ساده
مانند آپاندیس یا کیسه صفرا، معمولاً طی 3 تا 5 روز کاری گزارش میشوند.
نمونههای پیچیده یا مشکوک به سرطان
ممکن است تا 7 تا 10 روز کاری طول بکشد.
در برخی موارد خاص
اگر نیاز به رنگآمیزیهای خاص یا آزمایشهای تکمیلی مانند ایمونوهیستوشیمی یا تستهای ژنتیکی باشد، زمان بیشتری لازم است (تا دو هفته یا بیشتر).
پزشکان معمولاً پس از دریافت نتیجه، جلسهای با بیمار برگزار میکنند تا نتیجه را توضیح دهند و مسیر درمانی آینده را مشخص کنند.
آزمایش پاتولوژی بعد از عمل آپاندیس
آزمایش پاتولوژی آپاندیس یکی از رایجترین موارد در آسیبشناسی جراحی است. آپاندیس، یک زائده کوچک در سمت راست پایین شکم است که در صورت التهاب، باید فوراً برداشته شود.
موارد بالینی و آمار
آپاندیسیت یکی از شایعترین دلایل جراحی اورژانسی در سراسر جهان است. تخمین زده میشود که تقریباً 7% تا 10% جمعیت جهانی در طول زندگی خود دچار آپاندیسیت میشوند. تقریباً در 1 تا 2 درصد موارد، تومورهای نادر آپاندیس، مانند کارسینوئید، شناسایی میشوند که معمولاً به صورت تصادفی در آزمایش پاتولوژی بعد از عمل کشف میشوند.
گاهی اوقات نمونه پاتولوژیک ممکن است التهاب مزمن یا بدون التهاب نشان دهد که پزشک را به بررسی علل دیگر درد شکمی هدایت میکند.
اهداف بررسی پاتولوژی آپاندیس
- تأیید تشخیص آپاندیسیت (التهاب آپاندیس)
- رد احتمال ضایعات غیرعادی مانند تومورهای نادر (مثلاً کارسینوئید)
- بررسی وجود پارگی، عفونت یا نکروز بافتی
در اغلب موارد، نتیجه پاتولوژی تأییدکننده آپاندیسیت حاد است اما گاهی اوقات یافتههای غیرمنتظرهای مانند تومور کوچک یا بیماریهای التهابی نادر یافت میشود.
نکات کلیدی
- پاتولوژی آپاندیس، علاوه بر تأیید تشخیص، به شناسایی بیماریهای نادر کمک میکند.
- نمونهبرداری دقیق و ارسال به موقع نمونه، کیفیت تشخیص را بالا میبرد.
- یافتههای غیرمنتظره ممکن است نیاز به پیگیریهای تخصصی و درمانهای مکمل داشته باشند.
آزمایش پاتولوژی بعد از عمل کیسه صفرا
برداشتن کیسه صفرا (کولهسیستکتومی) معمولاً به دلیل سنگهای صفراوی یا التهاب مزمن انجام میشود. نمونه کیسه صفرا پس از جراحی به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده میشود تا وضعیت دقیق بافت مورد بررسی قرار گیرد.
آمار و اهمیت بالینی
کولهسیستکتومی یکی از رایجترین جراحیهای شکمی است که سالانه میلیونها بار در جهان انجام میشود. حدود 10 تا 20 درصد افراد بالغ دارای سنگ صفراوی هستند و از این تعداد، درصدی دچار التهاب مزمن و مشکلات کیسه صفرا میشوند.
بررسی پاتولوژیک پولیپهای کیسه صفرا اهمیت زیادی دارد؛ چرا که پولیپهای بزرگتر از 1 سانتیمتر میتوانند پیشسرطانی باشند و نیاز به پیگیری دقیق دارند. سرطان کیسه صفرا در مراحل اولیه اغلب بدون علامت است و آزمایش پاتولوژی میتواند به کشف زودهنگام آن کمک کند.
بررسیهای رایج در پاتولوژی کیسه صفرا
- تشخیص دقیق التهاب (حاد یا مزمن)
- وجود کلسترولوز یا پولیپ
- بررسی احتمال وجود تومور صفراوی (هرچند نادر)
- تعیین ضخامت دیواره و وضعیت مخاط
نکات مهم
- حتی نمونههای به ظاهر عادی ممکن است تغییرات پیشسرطانی یا التهابی را نشان دهند.
- آزمایش پاتولوژی به تعیین برنامه درمانی بعد از جراحی کمک میکند.
- بررسی دیواره کیسه صفرا میتواند نشاندهنده شدت بیماری مزمن باشد.
آزمایش پاتولوژی بعد از عمل لوزه
عمل لوزهبرداری (تونسیلکتومی) معمولاً به دلیل عفونتهای مکرر یا بزرگی لوزهها انجام میشود. بررسی پاتولوژیک نمونههای لوزه اهمیت ویژهای در تشخیص بیماریهای سیستم ایمنی و برخی بدخیمیها دارد.
آمار و موارد بالینی
عمل لوزهبرداری یکی از جراحیهای رایج در کودکان است. در بزرگسالان، لوزههای غیرقرینه یا مقاوم به درمان ممکن است نشانه بیماریهای جدیتری مانند لنفوم باشد. در حدود 1 تا 2 درصد نمونههای پاتولوژیک لوزه، نشانههایی از بدخیمی یافت میشود.
موارد بررسی در پاتولوژی لوزه
- هایپرپلازی لنفوئیدی (رشد بیش از حد بافت لنفاوی)
- وجود عفونت مزمن یا نکروز بافت
- بررسی احتمال لنفوم و سایر بدخیمیها
نکات کلیدی
- آزمایش پاتولوژی میتواند تومورهای لنفاوی اولیه را شناسایی کند.
- به تشخیص بیماریهای خودایمنی و التهابی کمک میکند.
- حتی در موارد تنفسی ساده، تغییرات پاتولوژیک میتوانند اطلاعات مهمی ارائه دهند.
جدول مقایسهای نکات کلیدی پاتولوژی بعد از عمل آپاندیس، کیسه صفرا و لوزه
معنی diagnosis در پاتولوژی
در پاتولوژی، diagnosis یعنی تشخیص بیماری بر اساس بررسی نمونههای بافتی، سلولی یا مایع بدن.
سخن نهایی
آزمایش پاتولوژی بعد از عمل یک مرحله حیاتی در تشخیص و درمان بیماریهاست که به پزشکان امکان میدهد تا پس از جراحی، اطلاعات دقیق و ضروری درباره وضعیت بافتهای برداشته شده بهدست آورند. این اطلاعات میتواند تأثیر زیادی بر روند درمان، پیشآگهی بیماری و تصمیمات بالینی داشته باشد.
در سه بخش پرکاربرد یعنی آپاندیس، کیسه صفرا و لوزه، آزمایش پاتولوژی به تشخیص دقیقتر بیماریها، کشف ضایعات نادر و حتی تشخیص سرطانهای اولیه کمک میکند. بنابراین توجه به کیفیت نمونهبرداری، انتقال صحیح نمونه به آزمایشگاه و بررسی دقیق توسط آسیبشناس، از اهمیت بالایی برخوردار است.
منابع
https://www.verywellhealth.com/common-tests-before-and-after-surgery
https://www.cancer.gov/about-cancer/diagnosis-staging/diagnosis/pathology-reports-fact-sheet