میکروسکوپ چشم پزشکی

تکنولوژی مدرن با شتاب زیاد تجهیزات مفید و با کارایی بالا را روانه عرصه‌های سخت و بسیار دقیق صنایع، علوم تحقیقاتی و علوم کاربردی می‌کند. در این میان عرصه‌های تشخیصی و درمانی در پزشکی مدرن تقریبا برای پاسخ به هر نیازی از این پیشرفت پیوسته تجهیزات برخوردار می‌شوند. یکی از این ابزارهای بسیار دقیق و مفید، میکروسکوپ چشم پزشکی است. در این مقاله تا انتها با پاتولوژی شاپ همراه باشید تا با هم این ابزار سودمند و کارا را بررسی کنیم.

میکروسکوپ جراحی چشم

امروزه تقریبا همه جراحی‌های چشم که نیاز به تجسم دقیق‌تر ساختارهای میکروسکوپی دارد به کمک میکروسکوپ‌های چشمی با دقت بینایی بهتر و آستیگماتیسم کمتر پس از عمل انجام می‌شود. در واقع میکروسکوپ جراحی مهم‌ترین ابزار نوری در عصر مدرن جراحی‌های چشم است. میکروسکوپ جراحی قادر است یک تصویر بزرگنمایی شده و روشن‌ با کیفیت بالا از ساختارهای کوچک چشمی را در اختیار جراح قرار دهد. دوچشمی بودن میکروسکوپ‌های جراحی، مزیت بیشتری از استریوسکوپی با کیفیت بالا می‌بخشد.

میکروسکوپ‌های چشمی جراح چشم قادر می‌سازد در هر مرحله از جراحی با کارایی و دقت بالا کار کنند. به‌عنوان نمونه برای تجسم واضح در جراحی آب مروارید، حفظ نور بهینه با رفلکس قرمز ثابت و درخشان ضروری است. علاوه بر این، دستیابی به درکی از عمق مناسب برای جلوگیری از فوکوس مجدد مکرر در طول عمل و ایجاد وقفه‌های ناخواسته در جریان کار جراحی، ضروری است.

اصول میکروسکوپ جراحی

شرط اولیه برای میکروسکوپ چشمی خوب، بزرگنمایی واضح و بدون تغییر در فاصله کاری است. طراحی میکروسکوپ انعطاف‌پذیر و ارگونومیک با لوازم جانبی قابل تنظیم، فعالیت جراحی را تسهیل می‌کند، از خستگی زیاد جلوگیری می‌کند و این امکان را برای جراح فراهم می‌آورد تا روی جزئیات روش جراحی تمرکز کند و در نتیجه به بهبود نتایج حاصل از جراحی کمک می‌کند. در ادامه به بررسی چند مفهوم اساسی کار میکروسکوپ جراحی چشم می‌پردازیم

بزرگنمایی

بزرگنمایی یک تصویر نسبت ابعاد تصویری است که روی شبکیه چشم (یا روی یک قطعه فیلم در مورد دوربین) روئیت می شود. بزرگنمائی را معمولا با فرمول زیر محاسبه میکنند:

فاصله کانونی لوله ها/ فاصله کانونی لنز شیئی X چشمی X مقدار بزرگنمایی = بزرگنمایی کل

اکسسوری های میکروسکوپ اندازه تصویر روی شبکیه را بدون نیاز به کاهش فاصله چشم به شی افزایش می دهند تا اثر مورد نظر را به دست آید

فاصله کاری

فاصله کاری فاصله عدسی شیئی میکروسکوپ تا نقطه کانونی سیستم نوری (فوکوس اصلی) است. این مقدار ثابت است و به فاصله کانونی انتخابی لنز شیئی بستگی دارد. انتخاب فاصله کاری بستگی به نوع جراحی دارد. برای جراحی مدرن چشم که شامل کارهای ظریف در اتاق خلفی کره چشم است، معمولاً از فواصل کانونی عینی 150 میلی متر، 175 میلی متر و 200 میلی متر استفاده می‌شود.

اجزای اصلی میکروسکوپ جراحی چشم

میکروسکوپ جراحی دارای 3 قسمت اصلی شامل سیستم نوری، سیستم روشنایی و پایه یا بازوی تعلیق است:

میکروسکوپ چشم پزشکی

• سیستم نوری

جزء نوری شامل یک میکروسکوپ استریو با سر دوچشمی، تغییر دهنده بزرگنمایی، یک عدسی شیئی و یک روشن کننده است که نور را از طریق عدسی شیئی و به میدان عمل می‌تاباند. سر دوچشمی از دو تلسکوپ با چشمی قابل تنظیم تشکیل شده است. تلسکوپ‌ها را می‌توان برای جراحان دارای عیب انکساری تنظیم کرد. در انواع جدیدتر میکروسکوپ‌ها، فاصله کانونی تلسکوپ 125 میلی‌متر است. این دستگاه دارای یک دستگیره در میکروسکوپ برای تغییر بزرگنمایی به‌صورت مرحله ای است. بزرگنمایی را می‌توان با چرخاندن یک دستگیره (که لنزهای با بزرگنمایی متفاوت را انتخاب می‌کند) یا با استفاده از زوم موتوری که توسط پدال پا کنترل می‌شود، تغییر داد. فاکتورهای مختلف بزرگنمایی دلخواه در امتداد دستگیره حک شده است. بیشتر میکروسکوپ‌های مدرن دارای دید جانبی برای دستیار هستند. سیستم نوری اغلب شامل یک تقسیم کننده پرتو و مجموعه دوم دوربین دوچشمی آموزشی است به‌طوری‌که دو نفر می‌توانند به‌طور همزمان عملیات را مشاهده کنند.

• سیستم روشنایی

در یک میکروسکوپ جراحی چشمی، سیستم نوری عموماً به صورت عمودی تراز است اما سیستم روشن کننده به صورت مایل قرار می‌گیرد. چراغ هالوژن قوسی شکل در پایه نصب می‌شود و نور با سیم فیبر نوری به سیستم نوری می‌رسد تا تولید گرما توسط سیستم روشنایی کاهش یابد. روشن کننده میکروسکوپ، نور را برای روشن کردن ناحیه جراحی منتقل می‌کند. این نور می‌تواند متفاوت باشد و با تغییر ولتاژ لامپ تنظیم می‌شود. اکثر منابع تغذیه میکروسکوپ دارای شرایطی برای تغییر شدت نور با این روش هستند. در زیر میکروسکوپ، مقدار مشخصی از نور پخش می‌شود و هر تغییری در بزرگ‌نمایی میکروسکوپ ایجاد شود، تأثیری بر میزان نوری که از میکروسکوپ پخش می‌شود، نخواهد داشت. سیستم روشنایی معمولاً در سطح پایه قرار می‌گیرد تا گرمای لامپ را از میدان عملیاتی دور نگه دارد. در این حالت نور با استفاده از کابل فیبر نوری به میدان عملیاتی منتقل می‌شود.

نور در میکروسکوپ‌های چشم پزشکی معمولاً هم‌محور است، به این معنی که نور دقیقاً همان مسیر تصاویر را دنبال می‌کند تا سایه را از بین ببرد. نورپردازی میکروسکوپ روشنایی کواکسیال می‌تواند دو نوع باشد.

• نور مایل

در اصل، میکروسکوپ‌ها فقط روشن‌کننده‌های مستقلی را در بیرون نصب می‌کردند که نور را از خود عبور می‌دادند، اما مقداری سایه ایجاد می‌کردند و نمی‌توانستند به اعماق حفره‌ها بروند. نیاز به رساندن نور به داخل حفره‌های جراحی عصبی، باعث ایجاد نورپردازی کواکسیال در میکروسکوپ شد.

• روشن کننده از نوع کواکسیال

نور لامپ روشن کننده دوباره به نقطه ای بسیار نزدیک به محور دید میکروسکوپ هدایت می‌شود و از طریق همان عدسی شیئی که برای مشاهده استفاده می‌شود به پایین انعکاس می‌یابد. در سال‌های اخیر، نور کواکسیال در همه میکروسکوپ‌های چشمی استاندارد شده است.

• پایه / بازوی تعلیق

کل سیستم نوری از کف از طریق پایه و بازوی تعلیق پایدار است. پایه دارای چرخ است و می‌توان آن را جابجا و با ترمز ثابت کرد. بازوی تعلیق امکان فوکوس کردن آن‌را برای تمرکز در نقطه مورد نظر برای راحتی جراح فراهم می‌کند. سیستم نوری میکروسکوپ از طریق تکنیک گیمبال به‌حالت تعلیق درآمده است که سیستم را “بی‌وزن” می‌کند و در صورت حرکت در هر جهتی، هیچ حرکت اضافی ایجاد نمی‌کند. پایه‌ها اغلب برای کنترل فوکوس و زوم به پدال پا مجهز هستند. یک پدال پایی متصل به پایه کف به جراح اجازه می‌دهد تا فوکوس، زوم، موقعیت اپتیک روی چشم (موقعیت x,y در صفحه افقی) را کنترل کند و نور را روشن و خاموش کند. جوی استیک کنترلی در پدال پا وصل شده و سیستم نوری را در محور افقی نیز هدایت می‌کند (X,Y).

اصول پدال میکروسکوپ

میکروسکوپ دارای یک موقعیت XY شروع است که در مرکز شروع کیس قرار دارد و سپس تغییرات کوچکی در این موقعیت اولیه با استفاده از پدال پا ایجاد می‌شود که تنظیمات XY کوچک میکروسکوپ را انجام می‌دهد. اغلب شدت نور را نیز می‌توان با پدال پا تنظیم کرد. پدال پا به‌گونه ای طراحی شده است که پا بتواند روی یک زیرپایی بلند شده، بنشیند. کلید راکر در جلوی زیرپایی بسیار مهم است و برای ایجاد تغییرات کوچک در فوکوس، دامنه را به سمت بالا و پایین حرکت می‌دهد. یک سوئیچ چرخشی در پشت زیرپایی، زوم یا بزرگنمایی را کنترل می‌کند.

پدال میکروسکوپ

خرید میکروسکوپ چشمی

هنگام خرید یک میکروسکوپ ایده آل باید دقت شود که دستگاه از پیش‌نیازهای عملیاتی زیر برخوردار باشد

• وجود تجسم استریوسکوپی
• فاصله کاری نسبتاً طولانی
• سیستم روشنایی با قدرت روشن کردن یکنواخت تمام قسمت‌های میدان جراحی
• تعادل مفصلی پایدار
• امکان انطباق با طیف وسیعی از پروتکل‌ها
• سیستم روشنایی قدرتمند و ایمن که ایمنی بیمار را تضمین کند و خطر سمیت نوری را کاهش دهد.
• کیفیت نوری با وضوح بالا، عمق میدان زیاد و نمایش رنگ واقعی برای تمایز دقیق بافت
• پروفایل‌های قابل تنظیم برای امکان راه اندازی سریع و تنظیمات برنامه‌ریزی شده برای سهولت کارهای تکراری
• امکان اتصال آسان با سایر دستگاه‌ها و فن‌آوری‌ها، مانند دوربین و سیستم‌های ضبط، OCT (EnFocus) و سیستم‌های اطلاعات بیمار
• لوازم جانبی ارگونومیک برای ارتقاء سهولت کار، از جمله دوربین دوچشمی قابل تنظیم و سوئیچ بی‌سیم
• امکان به دست آوردن اطلاعات بیشتر از نتایج عمل جراحی چشم با هدایت OCT
• امکانات راه اندازی، پشتیبانی، تعمیر و نگهداری و سهولت حفظ اصول بهداشتی

نکات لازم قبل از شروع کار با میکروسکوپ اپتیک

• میکروسکوپ باید به تثبیت کننده ولتاژ مجهز شود تا از افزایش ناگهانی ولتاژ و تخریب لامپ‌ها جلوگیری کند.
• کنترل‌های پدال پا (حرکت x، y، زوم، فوکوس، روشن و خاموش کردن نور) باید تست شود.
• باید بررسی شود که بازوی تعلیق در موقعیت خود ثابت است تا اطمینان حاصل شود که حین عمل روی بیمار نمی‌افتد.
• پیچ خوردگی یا خم شدن کابل‌های فیبر نوری باید کنترل شود.

اصول مراقبت از میکروسکوپ اپتیک

میکروسکوپ چشم پزشکی یک سیستم ترکیبی با ظرافت بسیار و تکنولوژی بالاست. مراقبت و نگهداری صحیح از میکروسکوپ می‌تواند عمر آن را چندین سال افزایش دهد. تکنسین مسئول میکروسکوپ با توجه به حساسیت و دقت بالای میکروسکوپ همراه با اصول ایمنی جراحی، موظف است موارد مراقبت و نگهداری را به صورت چک لیست آماده نموده و سیستم را بصورت روزانه کنترل نماید.